Niet-concurrentiebeding voor consultants

Een niet-concurrentiebeding komt vaak voor in een overeenkomst tussen een opdrachtgever en een consultant. Maar wanneer is deze clausule geldig en hoe ga je er mee om als consultant?

Wat is een niet-concurrentiebeding?

Opdrachtgevers die met consultants willen samenwerken voorzien meestal een niet-concurrentiebeding in hun samenwerkingsovereenkomst. Je opdrachtgever wil hiermee verhinderen dat je gebruik zou maken van de opgedane kennis om voor concurrenten te gaan werken.

Aangezien je als consultant meestal voor verschillende klanten op relatief korte termijn werkt, zou je wel eens in de problemen kunnen komen als je de voorgestelde niet-concurrentiebedingen blindelings zou ondertekenen. Je zou dan bv. niet meer mogen werken in een bepaalde sector, voor bepaalde bedrijven in een regio, voor concurrenten van je klant, … Probeer dus goed te begrijpen wat je precies ondertekent.

Welke regels gelden?

Het niet-concurrentiebeding voor consultants is niet wettelijk geregeld, dit is wél zo voor arbeiders. Specifiek voor consultants geldt dus de contractsvrijheid,  die jou en je opdrachtgever toelaat om zelf de voorwaarden, sanctionering,… te bepalen.

Maar de vrijheid van je opdrachtgever om het concurrentiebeding te bepalen moet wél voldoen aan 3 voorwaarden. Deze bedingen moeten beperkt zijn in tijd, geografisch afgebakend zijn en qua verboden activiteiten beperkt zijn:

In eerste instantie moet de duur van het niet-concurrentiebeding beperkt zijn tot de duur die je nodig hebt om klanten aan jou te binden. De precieze duur hangt af van de duur van de samenwerking, de specificiteit van de opdracht,…

Daarnaast moet het beding geografisch beperkt zijn tot een bepaalde regio. Dit kan een gewest, provincie, stad maar even goed een land zijn.

Tot slot dienen de activiteiten die uitgesloten zijn ook opgenomen te worden in het beding en moeten die uiteraard verband houden met de activiteiten die je als consultant hebt opgenomen tijdens de duur van de overeenkomst.

Waarop moet je letten?

Probeer steeds te onderhandelen om het concurrentiebeding te beperken tot een redelijke termijn en ook tot het geografisch gebied waarin je effectief actief zal zijn. Het is geen goed idee om akkoord te gaan met een niet-concurrentiebeding van 5 jaar voor gans België, wanneer je gedurende 6 maand hebt gewerkt voor een lokaal bedrijf uit West-Vlaanderen bijvoorbeeld. (Tenzij dit bedrijf natuurlijk in gans België actief is …). Je zal immers méér dan 6 maand nodig hebben om het cliënteel van je opdrachtgever aan jou te binden, zo wordt algemeen aangenomen.

Daarnaast kan je er ook best op toezien dat de verboden activiteiten zo beperkt mogelijk worden omschreven en effectief de activiteiten zijn die je zal uitoefenen binnen het bedrijf. “Geen HR-activiteiten uitoefenen” zou bijvoorbeeld heel erg ruim kunnen zijn als je misschien enkel instaat voor rekrutering of voor payroll.

Check zeker het bedrag van de schadevergoeding bij het niet-naleven van het beding en ga na of dit geen astronomisch bedrag is dat totaal niet in verhouding staat tot de waarde van de opdracht of het bedrag dat je kan factureren tijdens de opdracht.

Ga tot slot ook even na of er een matigingsbeding is opgenomen in de overeenkomst dat bijvoorbeeld als volgt kan geformuleerd zijn:  “In geval van nietigheid of ongeldigheid van één van de bedingen in de overeenkomst, blijft het beding geldig voor het gedeelte dat wettelijk is toegelaten.” Wanneer iets dergelijks is opgenomen in de overeenkomst kan de rechter bij geschillen het beding matigen (of “aanpassen”) naar hetgeen de rechter als “redelijk” beschouwd. Bijvoorbeeld: de duur verminderen naar een aanvaardbare duur of het geografisch gebied verkleinen. Wanneer een dergelijk matigingsbeding niet in de overeenkomst staat en de 3 bovenvermelde voorwaarden niet zijn nageleefd, dan kan de rechter het beding in zijn geheel nietig verklaren en is het dus ongeldig.

Vragen over je zelfstandige dienstverleningsovereenkomst of niet-concurrentiebeding?